ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΞΑΝΘΗΣ
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Αριστοτέλης χάραξε τον δικό του πρωτοποριακό δρόμο σε όλους τους τομείς της Φιλοσοφίας. Είδαμε, παραδειγματικά, τις καινοτόμες έρευνές του για την επιστήμη, στον τομέα της Βιολογίας.
Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει η θεωρία του Αριστοτέλη για τη μεσότητα. Αν θέλουμε να κατακτήσουμε την αρετή και να γίνουμε ευτυχισμένοι, να αποφεύγουμε στη συμπεριφορά μας τις ακραίες επιλογές. Η άποψη του Αριστοτέλη για τον κόσμο είναι τελολογική [τέλος = σκοπός]. Η ευδαιμονία αποτελεί το ύψιστο αγαθό της ζωής μας, και εν ονόματι αυτής οφείλουμε να ρυθμίσουμε τη συμπεριφορά μας.
Ο άνθρωπος είναι ένα δημιουργικό ον. Όλα τα κάνουμε πάντοτε για κάποιο σκοπό. Τίποτε στη ζωή μας δεν είναι άσκοπο. Ενώπιόν μας υπάρχει μια ιεράρχηση σκοπών. Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα αποσκοπεί στη δημιουργία κάποιου αγαθού, που με τη σειρά του εξυπηρετεί κάποιο άλλο αγαθό κ.ο.κ. Ως τελικό σημείο αναφοράς όλων των αγαθών είναι η ευδαιμονία, που τοποθετείται σε κάποιο ανώτερο σημείο της ζωής μας. Δεν σημαίνει ότι όταν αποκτήσουμε όλα τα απαιτούμενα αγαθά θα γίνουμε ευτυχισμένοι. Στην πραγματικότητα μπορούμε να γίνουμε ευτυχισμένοι οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή μας, αρκεί να είναι κατάλληλος ο τρόπος που θα συμπεριφερθούμε. Ποιος είναι ο τρόπος αυτός;
Είναι αναγκαίο να καθοριστεί το έργο του ανθρώπου. Εκείνο που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα φυτά και τα ζώα είναι ο λόγος. Η ιδιαίτερη φύση του ανθρώπου συνίσταται στο γεγονός ότι σκέφτεται. Ο κατάλληλος τρόπος που πρέπει να συμπεριφερόμαστε για να γίνουμε ευτυχισμένοι είναι να ρυθμίζουμε τη συμπεριφορά μας σύμφωνα με το έργο που υπαγορεύεται από τη φύση μας, να κάνουμε ό,τι είναι σύμφωνο με τη φύση μας.
Γίνεται κανείς ευτυχισμένος, όταν συμπεριφέρεται σύμφωνα με το λογικό του. Ο λόγος, από τη φύση του, επιδιώκει πάντοτε την ισορροπία, τη συμμετρία. Η ευδαιμονία βρίσκεται πάντοτε στην επιλογή της μέσης οδού μεταξύ δύο ακραίων προοπτικών, της υπερβολής και της έλλειψης.
Στο έργο του Αριστοτέλη «Ηθικά Νικομάχεια» (1106a-1107a) θα δούμε την πλούσια προβληματική του για το θέμα της μεσότητας:
«Λέγω δὲ τοῦ μὲν πράγματος μέσον τὸ ἴσον ἀπέχον ἀφ’ ἑκατέρου τῶν ἄκρων, ὅπερ ἐστὶν ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πᾶσιν, πρὸς ἡμᾶς δὲ ὃ μήτε πλεονάζει μήτε ἐλλείπει· τοῦτο δ’ οὐχ ἕν, οὐδὲ ταὐτὸν πᾶσιν».
«Όταν λέω “μέσον σε σχέση προς το πράγμα”, εννοώ “αυτό που απέχει εξίσου από καθένα από τα δύο άκρα”· αυτό, φυσικά, είναι ένα, και το ίδιο για όλους· όταν, πάλι, λέω “μέσον σε σχέση προς εμάς”, εννοώ “αυτό που δεν είναι ούτε πάρα πολύ ούτε πολύ λίγο”, κάτι που, βέβαια, δεν είναι ούτε ένα ούτε το ίδιο για όλους» (Μετάφραση Δημήτρη Λυπουρλή).
